Optima Yeminli Mali Müşavirlik ve Bağımsız Denetim A.Ş.

İNCELEMEDE OLANLAR İÇİN MATRAH ARTIRIMI YAPMAK MI, YOKSA İNCELEME SONUCUNU BEKLEMEK Mİ AVANTAJLI?

Gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükellefleri için gelmesi beklenen matrah artırımı bir çok kişi için cazip bir imkan. Geçmiş yıllara ilişkin herhangi bir vergi incelemesi sonucu tarhiyat ile muhatap olmamak için bir anlamda işletmeler kendilerini sigorta ettirecekler. Geçmiş yıllara ilişkin vergi incelemesi ile ilgili bir sorun yaşamak istemeyenler için çok iyi bir imkan. Ancak bu imkandan faydalanmanın da bir maliyeti var. Bu düzenlemeye bir af demek mümkün değil. Çünkü ilerde incelemeye tabi tutulup tutulmayacağı kesin olmayan bir mükellef vergisel durumu riskli olsun veya olmasın matrah ve vergi artırımından faydalanmak istemesi ile vergi dairesine bir ödemede bulunacak. Mali ölçeği küçük olanlar için rakam düşük görünse de son 4 ve 5 yıl için bu imkandan faydalanmak isteyen bir şirket veya mükellef için bir miktar mali yük getirmekte. Kısaca matrah ve vergi artırım yaparak ilgili dönem vergi incelemesinden ve tarhiyatından kurtulmanın bir bedeli olacak. Bu açıklamalar hali hazırda ilgili dönemlere ilişkin bir vergi incelemesine başlamamış olanlar için geçerli. Kanunun yayım tarihinden önce vergi incelemesine başlanılmış ve kanunun yayım tarihini takip eden ayın sonuna kadar sonuçlanmamış olanlar için farklı seçenekler de var. Hangi seçeneğin hangi durumlarda avantajlı olduğuna ilişkin olarak karar verme sürecinde aşağıdaki açıklama ve örnek karar vericilere yardımcı olacaktır.

Kanun yayımlandığı tarihten önce vergi incelemesi başlamış ve halen devam eden firmalar için matrah artırımında faydalanma imkanları var. Ancak vergi incelemesi devam eden bu firmaların incelemesinin Kanunun yayım tarihine takip eden ayın başından itibaren bir ay içerinde sonuçlandırılmamış olması gerekiyor. Bu sürede incelemelerin tamamlanmaması halinde matrah ve vergi artırımı nedeniyle vergi incelemeleri nedeniyle tarhiyat yapılamayacak.

Tasarıda vergi incelemesi halen devam eden mükelleflere yönelik de avantajlar var. Bu avantajları iki grupta ele almakta fayda var. Tasarının 4. Maddesinde yer alan inceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemlere yönelik düzenleme ile tasarının 5. Maddesinde yer alan ve vergi incelemesinde bulunan mükelleflerin matrah ve vergi artırımında bulunmaları halinde sağlanan kolaylıklar.

Bu duruma örnek olması açısından aşağıda yıllar itibariyle (A) A.Ş.’nin 2013-2016 yıllarına ilişkin Kurumlar vergisi matrahı ile aynı yıllara ilişkin Katma Değer Vergisi matrahlarını ve bu matrahlara bağlı olarak Matrah ve Vergi Artımından faydalanılması halinde yıllar ve vergiler itibariyle mali yükünü hesapladık. Örneğimizdeki firmanın 2013 yılı Kurumlar Vergisi Matrahı 5 milyon TL olup 2013 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımı sonucu ödenecek tutar 262.500.-TL olup diğer yıllara ilişkin bilgiler ve tutarlar aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Yine aynı şekilde örneğimizdeki firmanın 2013 yılı KDV Matrahını oluşturan hasılat toplamı 40 milyon TL’dir. Bu tutar üzerinden önce % 18 oranında hesaplanan KDV dikkate alınarak Vergi Artırımında bulunulması halinde ödenecek tutar 252.000.-TL olup diğer yıllara ilişkin bilgiler ve tutarlar aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Kurumlar Vergisi Açısından (TL)
Yıllar	Beyan Edilen Matrah	Mat. Art. Maliyeti
2013	5.000.000	262.500
2014	6.000.000	270.000
2015	7.000.000	262.500
2016	8.000.000	240.000

* Matrah artırımına % 15 oranı uygulanmıştır.

Katma Değer Vergisi Açısından (TL)
Yıllar	Kdv Matrahı	Mat. Art. Maliyeti
2013	40.000.000	252.000
2014	45.000.000	243.000
2015	50.000.000	225.000
2016	55.000.000	198.000

Örneğimizdeki (A) A.Ş. ‘nin ilgili yıllar Kanun yayımlanmadan önce vergi incelemesine alındığını varsayalım.

Birinci seçenek olarak yukarıda yaptığımız Matrah ve Vergi Artırım seçeneği ile vergi incelemesinin sonuçlandırılmaması ve yıllar itibariyle tablolarda yer alan matrah ve vergi artırımı nedeniyle sözkonusu tutarların vergi dairesine ödenmesidir.
Diğer bir seçenek ise (A) A.Ş. nin matrah ve vergi artırımında faydalanmayıp, vergi incelemesine matrah ve vergi artırımında bulunulmayıp devam edilmesi seçeneğidir. Bu seçenekte vergi incelemesine devam edilecektir. Her firma için farklılık gösterecek bu seçenekte vergi kayıp, kaçak riskinin yüksek çıkma ihtimali halinde bu seçenek şirket için iyi ve kazançlı bir tercih olmayacaktır. Ancak vergi kayıp, kaçağı riski olmayan veya az olan firmanın ikinci seçenek olan matrah ve vergi artırımında faydalanmayıp vergi incelemesinin sonuçlanmasını beklemek daha isabetli bir tercih olacaktır.

Bu sınırın veya tercihin yapılmasına kolaylık olması için örneğimizdeki (A) A.Ş. nin 2013-2014 yıllarına ilişkin vergi incelemesi sonucunda yıllar itibariyle aşağıdaki tutarlarda kayıt dışı hasılat bulunmuş (maliyeti kayıtlara alınmış) hasılat farklarının tamamı kurumlar vergisi (%20) ve KDV (%18) tarhiyatının konusuna girmiştir. Örneğimizde (A) A.Ş. nin 2013 yılı özeline ilişkin kayıt dışı hasılatı 2.707.900.-TL olarak tespit edilmiş olup, bu tutar üzerinden öncelikle % 20 Kurumlar Vergisi tutarı olan 541.580.-TL, yine bu kayıt dışı hasılat üzerinden de % 18 oranın da 487.422.-TL Katma Değer Vergisi tarhiyatı yapılacaktır. (Örneğimizde kayıt dışı hasılata ilişkin gelir vergisi tevkifata ilişkin tarhiyat ve gecikme faizi hesaplamaları ihmal edilmiştir.)

Vergi inceleme sonucu tespit edilebilecek muhtemel kayıt dışı hasılat (matrah farkı), kurumlar vergisi ve KDV tarhiyatı için % 50 indirimden faydalanmak için başvurulması halinde ödenecek toplam tutarlar aşağıdaki gibi olacaktır.

TL
Yıllar	Matrah Farkı	Kurumlar Vergisi Tarhiyatı (A)	KDV Tarhiyatı (B)	Vergi İnc. Sonucu Başvuru halinde ödenecek tutar (Vergi tarhiyatının %50’si )
2013	2.707.900	541.580	487.422	514.501
2014	2.700.000	540.000	486.000	513.000
2015	2.566.000	513.200	461.880	487.540
2016	2.306.000	461.200	415.080	438.140

Vergi inceleme sonucu yapılacak tarhiyatın Kanunun yürürlüğe girmeden önce başlanmış olan vergi incelemesinden kaynaklanan tarhiyatın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde vergi dairesine başvurulması halinde tarhiyata konu vergi aslının yarısı vergi ziyaı cezası ile gecikme faizi (yerine Yİ-ÜFE oranı dikkate alınacak) ödeme yükümlülüğünden mükellef kurtulacaktır. Kısaca 2013 yılında 2.707.900.-TL lik bir kayıt dışı hasılatı farkı nedeniyle ilk etapta tarhiyata esas kurumlar vergisi tutarı 541.580.-TL ile KDV tutarı 487.422.-TL olmak üzere toplam 1.029.002.-TL’lik vergi tarhiyatı oluşacakken başvuru yapılması halinde bu tutarı % 50’si olan ( 1.029.002 * % 50=) 541.501.-TL ödenecektir.

Örneğimizdeki (A) A.Ş. ‘nin 2013 yılına ilişkin olarak Kurumlar Vergisi beyanına esas matrah ve yıllık hesaplanan KDV tutarı üzerinden matrah ve vergi artırımı yapmış olsaydı ödeyeceği toplam tutar 514.501.-TL olacaktı. Fakat mükellef (A) A.Ş. tercihini matrah ve vergi artırımı yönünde kullanmayıp vergi incelemesinin tamamlanmasını beklemesi halinde vergi inceleme sonucu tarh edilen 2.707.900.-TL’lik matrah farkının maliyeti ( 514.501.-TL ) ile matrah ve vergi artırımının maliyeti aynı çıkmaktadır.

Örneğimizdeki (A) A.Ş. nin yıllar itibariyle kayıt dışı bırakılan hasılat yani vergi kayıp kaçak riskine esas matrah farkı tutarları ;

2013 yılı için 2.707.900.-TL.

2014 yılı için 2.700.000.-TL.

2015 yılı için 2.566.000.-TL.

2016 yılı için 2.306.000.-TL. den büyük ise matrah ve vergi artırımında faydalanmak yerinde ve şirket için de kazançlı bir yol olacaktır.

Ancak örneğimizdeki (A) A.Ş. nin yıllar itibariyle kayıt dışı bırakılan yani vergi kayıp kaçak risk tutarları bu tutarlardan küçük ise o takdirde matrah ve vergi artırımı yapma yerine vergi inceleme sonucunu bekleyip Kanun da yer alacak olan bir başka avantajlı durum olan tarhiyata konu vergilerin % 50’sinin ödenmesi seçeneğini tercih etmek daha yerinde ve şirket içinde kazançlı bir yol olacaktır.

Her iki hesaplamada (A) A.Ş. nin tercihinde etkili olacak matrah farkı tutarlarını yani vergisel kayıp kaçak riskini tahmin ederek tercihte bulunmalarında fayda vardır?

İsmail KÖKBULUT

Yeminli Mali Müşavir

ANKARA

MAKALELER

İsmail KÖKBULUT

Yeminli Mali Müşavir

ANKARA